Twitter
FacebookMonitoring izveštavanja medija o 28. godišnjici devetomartovskih demonstracija pokazuje da tradicionalni mediji nisu pridali mnogo pažnje obeležavanju godišnjice građanskih protesta koje je inicirala tadašnja opozicija pod rukovodstvom Vuka Draškovića, predsednika Srpskog pokreta obnove. Korups je obuhvatio dnevne listove Blic, Danas, Informer, Politiku i Večernje novosti, kao i centralno-informativne emisije javnih servisa Radio televizija Srbija i Radio-televizija Vojvodina, kao i dnevnike televizija N1 i Pink u periodu od 7. do 10. marta.
U štampanim izdanjima dnevnih novina Blic, Informer i Večernje novosti za 9. mart nije bilo reči o demonstracijama 1991. godine, kao ni na televizijama RTV i Pink. U listu Politika, demonstracije su pomenute samo u poslednjoj rečenici u okviru teksta o aktuelnim protestima „Jedan od pet miliona“, kao parafraza motiva organizatora protesta iz Aleksinca.
Fokus monitoringa bio je na identifikovanju različitih strategija prilikom izveštavanja o demonstracijama iz 1991. godine. Prvu strategiju koriste mediji koji su izvestili o godišnjici pomenutih demonstracija samo u kontekstu istorijskog događaja, dok drugu strategiju upotrebljavaju mediji koji osim osvrta na godišnjicu upoređuju uzroke pređašnjih i aktuelnih protesta širom Srbije.
„Istorijska“ tema
U korpusu od dva priloga i šest tekstova, 9. mart se u najvišem postotku spominjao kao istorijska tema, odnosno tema iz prošlosti. Podsećanje na godišnjicu najčešće je pratila analiza demokratije i stanja u društvu, kao i unutrašnje politike, ali i položaja medija i uloge javnog servisa.
U slučaju RTS-a korišćena je prva strategija. Podsećanje na godišnjicu demonstracija ostalo je samo u okviru arhivske građe uz iznošenje podataka i emitovanje arhivskih snimaka. Ipak, trideset sekundi posvećenih godišnjici usledilo je nakon priloga o aktuelnim protestima, s tim da nisu direktno dovedeni u vezu.
Za razliku od RTS-a, u čijem dnevniku je godišnjica predstavljala još jednu od vesti u nizu, televizija N1 posvetila je čitav blok ovom istorijskom događaju. S obzirom na to da je ove godine 9. mart bio subota, dan koji je poslednjih 15 nedelja obeležen masovnim protestima u Beogradu, N1 je za vreme dnevnika uživo izveštavao sa aktuelnih protesta. Drugu strategiju predstavlja osvrt na devetomartovske demonstracije i njihovo upoređivanje sa aktuelnim protestima, što je bila tema reportera sa lica mesta, ali i govornika na aktuelnom protestu čije izjave su prenete u toku javljanja uživo. Osim toga, u drugom delu dnevnika emitovan je zaseban prilog o godišnjici koji su činile i izjave predsednika Srpskog pokreta obnove Vuka Draškovića i jednog od osnivača i prvog predsednika Demokratske stranke Dragoljuba Mićunovića, organizatora i učesnika tadašnjih protesta.
Tematski tekstovi
U domenu žanra, dominiraju komentari, odnosno arhivski snimci u elektronskim medijima. Takođe, korups je obuhvatio javljanje uživo, intervju i vest.
Dnevni list Danas objavio je u štampanom izdanju blok tekstova posvećenih devetomartovskim protestima – „Antirežimske demonstracije 9. marta 1991 – protesti 2019“. Blok čine autorski tekstovi Vuka Draškovića, tadašnje načelnice Narodnog pozoriša Vide Ognjenović i novinara Zorana Panovića. Zatim, intervju sa glumcem Branislavom Lečićem, jednim od najaktivnijih učesnika tadašnjih demonstracija. Na dan objavljivanja intervjua Lečić je bio govornik na aktuelnim protestima u Beogradu, stoga je osnovna ideja intervjua bila povlačenje paralela između protesta 1991. i 2019, uz analizu stanja demokratije u društvu.
Blok čini i članak posvećen medijima, najviše stagniranju RTS-a uz zaključak sagovornika da je javni servis uvek bio i ostao pod uticajem političkih centara moći, kako 1991. tako i danas.
Subjekat vs. objekat
Uloga subjekta pripala je samo predstavnicima opozicije i medijima/novinarima (po 27%), zatim umetnicima i ličnostima iz prošlosti (po 20%) i u jednom slučaju učesnici ankete (6%). Predstavnici vlasti se u datom korpusu nisu pojavili kao subjekti. Subjekti su najčešće bili učesnici ili organizatori demonstracija 1991. godine kojima je pružen medijski prostor da iskažu svoja mišljenja, prepričaju sećanja na taj dan, ali i da uporede tadašnju političku atmosferu sa sadašnjom.
Ulogu objekta najčešće su ponele ličnosti iz prošlosti, najviše Slobodan Milošević, ali i sami građani stavljeni u kontekst dešavanja 1991. i sada. Drugu najzastupljeniju temu činili su mediji, odnosno nedostatak slobode medija. Gotovo uvek sa osvrtom na RTS kojem je u nekoliko navrata ponovo dodeljen nadimak „TV Bastilja“. Nakon toga, čest objekat bila je aktuelna vlast u negativnom kontekstu, povezana sa fenomenom prividne demokratije, odnosno autoritarnom vladavinom i podelom unutar društva. Isto tako, vojska i policija bile su neki od predmeta tekstova i priloga, a tenkovi izvedeni na ulicu po nalogu tadašnje vlasti ostali su jedna od najupečatljivijih asocijacija na taj protest.
Iako im nije pripala uloga subjekta, aktuelna vlast i predsednik Srbije Aleksandar Vučić bili su jedni od objekata, zajedno sa trenutnom opozicijom i inostranim političarima i institucijama. Aleksandar Vučić dovođen je u vezu sa Slobodanom Miloševićem, uz upoređivanje metoda njihove vladavine i monopola nad medijima.
Štampa ≠ Onlajn
Izbor objavljenih članaka bio je drugačiji u onlajn izdanjima novina Blic i Politika. Osim pomenute rečenice u štampanom izdanju Politike, na njihovom sajtu objavljen je tekst sa izjavama Vuka Draškovića, Dragoljuba Mićunovića i delovima saopštenja omladinaca SPO-a, dok je u listu Blic objavljen tekst u formi kratkog podsetnika na taj istorijski događaj, bez povlačenja paralela sa današnjim protestima.
Večernje novosti nisu obeležile godišnjicu ni u jednom izdanju dok je list Informer objavio tekst u kojem se prenosi Tviter prepirka lidera LSV-a Nenada Čanka i Gordane Čomić, članice Demokratske stranke, sa naslovom „NENAD ČANAK PORUČIO LIDERIMA SzS: Vi nemate pojma šta se obeležava 9. marta!“, u kojem se opozicija predstavlja u negativnom kontekstu.
S obzirom na to da je štampa namenjena publici određenog uzrasta, najčešće starijoj populaciji koja se informiše analogno, zaključak je da je strateška uređivačka politika medija bila da se ne prida velika medijska pažnja ovom događaju. Ipak, pošto sama funkcija medija nalaže da se godišnjica medijski obeleži, listovi Blic i Politika odlučili su da podsete na godišnjicu u onlaju prostoru, zajedno sa desetinama tekstova objavljenih toga dana na njihovim internet portalima.
Sandra Maksimović