Twitter
FacebookU železničkom vagonu u Kompijenu sile Antante potpisale su 11. novembra 1918. primirje sa Nemačkom nakon čega se završio Prvi svetski rat, kako ga istoričari nazivaju, najkrvaviji rat zabeležen u novije doba. Na portalu neradni-dani.com navodi se da se Dan primirja u Srbiji obeležava od 2012. i to komemorativnim i kulturnim manifestacijama. Osim u Srbiji obeležava se još i u Ujedinjenom kraljevstvu, Francuskoj, Belgiji, Rumuniji, Bugarskoj, Australiji, Novom Zelandu.
Ovaj praznik, nesporno za Srbiju je od izuzetnog značaja, treba samo na primer pročitati Srpsku trilogiju od Stevana Jakovljevića ili pogledali istoimenu, sjajnu, predstavu u Narodnom pozorištu u Beogradu, da bi bilo mnogo jasnije šta i kako se stvarno događalo tih godina na bojištima Prvog svetskog rata na kojima su učestvovali i srpski vojnici.
Istovremeno i ovaj praznik pokazuje koliko je naša svakodnevica prepolitizovana i ispolitizovana. U medijatizaciji politike praznovanja, uvođenje i ukidanje državnih praznika je direktno vezano za politikantsku, populističku ideologiju brisanja istorije koja političkim elitama koje su na vlasti iz nekog razloga ne odgovara. Brisanju ili uvođenju praznika svoj, i te kako značajan, doprinos daju umnogome i mediji.
Na primer, raspadom SFRJ prestao je da se praznuje najznačajniji datum na, kako ga danas zovu, Zapadnom Balkanu, ili mnogo tačnije ex-YU, Dan republike 29. novembar. Danas nijedan medij ne piše, osim eventualno u rubrici „Na današnji dan…“, o tom datumu kojim se obeležavalo stvaranje u Drugom svetskom ratu antifašističkom borbom Druge Jugoslavije.
Relativizovanjem doprinosa raznih učesnika u Drugom svetskom ratu izbrisan je i ovaj istorijski događaj slavljen 70 godina i zamenjen drugim novembarskim datumom 11.11. Istini za volju u to vreme (1945-1990) o Prvom svetskom ratu se učilo u školi, preživeli borci su svake godine putovali na svečanost u Pariz o trošku Francuske jedne od istinskih saveznica Srbije u Velikom ratu, ali dan primirja u vreme Druge Jugoslavije nije slavljen. Mediji su uglavnom o proslavi u Parizu izveštavali kao o aktuelnom događaju u kojem učestvuju i veterani iz Srbije i s vremena na vreme bi donosili priču o srpskom spomen groblju na Zejtinliku nadomak Soluna. Nakon dolaska na vlast 2012. opcije, koja podržava relativizaciju doprinosa četnika i partizana u oslobađanju Jugoslavije od fašističke okupacije, uvode umesto 29.11. kao državni praznik 11. 11. uz veliku podršku medija koji su istovremeno Dan republike 29.11. izbrisali iz svog dnevnog spiska događaja od javnog interesa koji su vredni medijske pažnje.
Nije poenta dakle upitnost obeležavanja dva zančajna dana u novembru zasnovanih na dva važna događaja u dva svetska rata u kojima je Srbija bila na strani pobednika i sa velikim uvažavanjem stranih sila baštinila i te kako svoje učešće na pravoj strani, Velikog rata 11. novembar i Drugog svetskog rata 29. novembar, već je fokus na to kako mediji podržavaju politizaciju istorije pa kad su i neradni dani u pitanju.
Povratak u istoriju pre 1990. pokazuje da su tih 45 godina (1945-1990) Druge Jugoslavije svi mediji imali specijalizovana slavljenička izdanja za Dan republike 29. novembar. Direkno je prenošena svake godine u elektronskim medijima manifestacija koja se tradicionalno održavala u Jajcu mestu gde je 29.11.1943. donesena odluka o formiranju Druge Jugoslavije. Najeminentniji borci i narodni heroji davali su intervjue, mediji su beležili privredne uspehe, mladi koji su postizali vrhunske rezultate u nauci, obrazovanju, kulturi, sportu su obavezno bili portretisani u medijima kao pokazatelj da je Jugoslavija uspešna i da za svoju budućnost ne treba da brine.
Medijsko sadejstvo istorije i uspeha tadašnjice koja je potvrđivala da žrtve nisu bile uzaludne i to u zajedničkim programima svih matičnih jugoslovenskir radio televizija kao i u dnevnim listovima i magazinima koji su se prodavali na kioscima širom tadašnje Jugoslavije, je bila formula medijskog obeležavanja 29. novembra u zemlji „bratstva i jedinstva svih njenih naroda i narodnosti“, na čemu su mediji prazničnih dana insistirali. Danas 11. novembra mediji su prepuni Velikog rata, do sad uglavnom istorijski pogled na doba kada je Srbija bila najviđenija evropska država, članica sila Antante, koja je zahvaljujući tome dobila primirjem mogućnost da formira Veliku Jugoslaviju, ali se istovremeno o tome danas i na svečanim akademijama koje opet prenose direktno pre svega javni servisi, nekad i drugi nacionalni emiteri, nikad i nigde ne govori. Ističe se doprinos četnika pobedi u Velikom ratu sa asocijacijama i na Drugi rat u kojem su po nekima imali istu ulogu i za to su danas rehabilitovani a po drugima su bili kolaboracionisti koji su se borili na strani fašističke Nemačke i njenih saveznika. Mediji su ambivalentni u tretiranju tog pitanja. Nikada potpuno jasni, nikada analitični, izbalansirani i van domašaja dnevnopolitičke populističke prakse. A praznik kad je državni on je i zvanični i bez obzira na bilo koju istorijsku argumentaciju to jeste događaj od javnog interesa i o tome se ne rspravlja.
Podsetimo na ključnu ideju Teuna A. van Dijka (Discourse and Power, 2008): Mediji medijatizuju svakodnevicu i podržavaju i promovišu, iako im to nije zadatak, samo vladajuće elite i njihove vladajuće diskurse. Na taj način takva viđenja svakodnevice ulaze u javnost i postaju javno prihvaćena istina o kojoj opet da bi se krug zatvorio pišu mediji.
I tako najčešće populizam, a ne realne vrednosti, utiče i na to da jedan praznik zamenjuje drugi, jedne političke prakse druge, ali mediji ostaju uvek isti, nažalost, medijatizujući uglavnom diskurse vladajućih elita.
prof. dr Dubravka Valić Nedeljković